GÜRÜLTÜ ÖLÇÜMLERİ
Gürültü Ölçümleri 28.07.2013 Tarih ve 28721 Resmi Gazete Sayılı Çalışanların Gürültü İle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik, (link atanacak mevzuata) NIOSH (Ulusal Mesleki Sağlık ve Güvenlik Enstitüsü), OSHA (Mesleki Sağlık ve Güvenlik Kurumu) gibi Ulusal ve Uluslararası mevzuatlardan yararlanılarak, konusunda uzman personellerimiz tarafından gerçekleştirilmektedir.
Gürültü, genel olarak istenmeyen ve rahatsız eden ses olarak tanımlanır. Daha teknik bir açıklama ile ifade etmek gerekirse; canlılar üzerinde olumsuz etki yapan ve rahatsız eden düzensiz titreşimlerin meydana getirdiği yüksek seslere gürültü denir.
Pratikte/uygulamada gürültü (ses) ölçü birimi desibel olarak ifade edilmektedir.
Gürültü Ölçümünün Amaçları
1. Çalışanların veya çevre sakinlerinin şikayetlerini değerlendirme,
2. Mevzuatlara uygun çalışma,
3. Maruz kalabilecek çalışan sayılarını belirlemek,
4. Çalışma alanının gürültü haritalamasını yapmak,
5. Alınan önlemlerin etkinliğini değerlendirmek,
6. Araştırmalar için ölçüm yapmak,
7. Kalibrasyon doğrulaması sağlamak,
8. Çevresel etki değerlendirmesi (ÇED)
Gürültü Maruziyet Değerleri
Resmi Gazete’de yayınlanan Gürültü Yönetmeliğine göre; (link ile mevzuat kısmına bağlantı)
En düşük maruziyet eylem değerleri: (LEX, 8saat) = 80 dB(A)
En yüksek maruziyet eylem değerleri: (LEX, 8saat) =85 dB(A)
Maruziyet sınır değerleri: (LEX, 8saat) = 87 dB(A)
Maruziyet sınır değerleri uygulanırken, çalışanların maruziyetinin tespitinde, çalışanın kullandığı kişisel kulak koruyucu donanımların koruyucu etkisi de dikkate alınır. Maruziyet eylem değerlerinde kulak koruyucularının etkisi dikkate alınmaz.
Günlük gürültü maruziyetinin günden güne belirgin şekilde farklılık gösterdiğinin kesin olarak tespit edildiği işlerde, maruziyet sınır değerleri ile maruziyet eylem değerlerinin uygulanmasında günlük gürültü maruziyet düzeyi yerine, haftalık gürültü maruziyet düzeyi kullanılabilir.
Bu işlerde; Yeterli ölçümle tespit edilen haftalık gürültü maruziyet düzeyi, 87 dB(A) maruziyet sınır değerini aşamaz. Bu işlerle ilgili risklerin en aza indirilmesi için uygun tedbirler alınır.
ILO ve ülkemiz standartlarında gürültülü ortamlar için aşağıdaki tabloda verilen çalışma saatleri uygulanmaktadır.
|
En yüksek gürültü düzeyi (dBA)
|
İzin verilen süre (saat/gün)
|
|
80
|
16
|
|
85
|
8
|
|
90
|
4
|
|
95
|
2
|
|
100
|
1
|
|
105
|
1/2
|
|
110
|
1/4
|
|
115
|
1/8
|
Gürültünün Meslek Hastalığı Olarak Değerlendirilmesi
Gürültü zararlarının meslek hastalığı sayılabilmesi için aşağıdaki koşullarda çalışma yapılması gerekmektedir;
1. Gürültülü işte en az iki yıl çalışılması,
2. Gürültü şiddeti sürekli olarak 85 Db.’ in üstünde olan işlerde en az 30 Gün çalışmış olmak
Yasalarımızda gürültü için yükümlük süresi 6 ay olarak belirtilmiştir. İşitme kaybına etki eden faktörler ise aşağıdaki gibi sıralanabilir;
1. Gürültünün Şiddeti
2. Gürültünün Frekansı
3. Gürültüden Etkilenme Süresi
4. Gürültüye Karşı Kişisel Duyarlılık
5. Gürültüye Kalan Kişinin Yaşı
6. Gürültüye Kalan Kişinin Cinsiyeti
Gürültünün İnsan Üzerindeki Etkileri
Gürültünün insan sağlığı üzerindeki olası etkileri şu şekilde özetlenebilir;
1. Psikolojik etkiler; sinir bozukluğu, korku, rahatsızlık, tedirginlik, yorgunluk, zihinsel etkilerde yavaşlama, uykusuzluk vb.
2. İletişimi Önleme etkisi: Gürültünün konuşma ile olan iletişimi önlemesi, iş verimine ve iş güvenliğine olan etkileri.
3. Fizyolojik etkileri; işitme duyusunda oluşturduğu olumsuz etkiler ( İşitme kaybı ya da işitme eşiğinin kayması adı verilen işitme duyusunda azalma, kulak ağrısı, mide bulantısı, kas gerilmeleri stres, kan basıncında artış, kalp atışlarının ve kan dolaşımının değişimi, göz bebeğinin büyümesi vb.)
4. Gürültünün Fiziksel Etkileri: Gürültünün işitme duyusunda oluşturduğu olumsuz etkilerdir. Geçici ve kalıcı olarak iki bölümde incelenebilir. Geçici etki geçici işitme esiği kayması ve duyma yorulması olarak bilinen işitme duyarlılığındaki geçici kayıptır. Etkilenmenin çok fazla olduğu ve işitme sisteminin eski özelliklerine kavuşmada tekrar gürültüden etkilendiği durumlarda işitme kaybı kalıcı olmaktadır.
5. Gürültünün performans üzerine etkileri: Gürültünün iş verimini azaltması ve işitilen seslerin anlaşılmaması gibi görülen etkileridir. Ortamda belli bir iş ya da fonksiyon için belirlenen arka plan gürültüsünün fazla olması durumunda is verimliliği düşmektedir.
|
Gürültü Derecesi
|
Etkilenme Aralığı (dBA)
|
Sağlık Üzerine Etkileri
|
|
1.Derecedeki gürültüler
|
30-65
|
Konforsuzluk, rahatsızlık, öfke, kızgınlık, uyku düzensizliği ve konsantrasyon bozukluğu.
|
|
2.Derecedeki gürültüler
|
65-90
|
Fizyolojik reaksiyonlar; kan basıncı artışı, kalp atışlarında ve solunumda hızlanma, beyin sıvısındaki basıncın azalması, ani refleksler
|
|
3.Derecedeki gürültüler
|
90-120
|
Fizyolojik reaksiyonlar, baş ağrıları.
|
|
4.Derecedeki gürültüler
|
120-140
|
İç kulakta devamlı hasar, dengenin bozulması
|
|
5.Derecedeki gürültüler
|
>140
|
Ciddi beyin tahribatı, kulak zarının patlaması
|
Gürültü Ölçümü Yapılacak Durumlar
Aşağıdaki durumlara bağlı olarak çalışma alanlarının değişim göstermesi halinde ölçümlerin tekrar edilmesi doğru yaklaşım olacaktır;
1. Çalışma ortamında gürültü kaynaklarından herhangi birisinin kaldırılması veya yeni bir kaynağın daha faaliyete geçmesi durumunda,
2. İşletmenin Çalışma koşullarının değişerek gürültü seviyesinde büyük değişimler oluşması durumunda (Kapasitenin veya çalışma zaman dilimlerinin artması vb.)
3. İşletmeye herhangi bir yapı elemanının eklenmesi veya kaldırılması durumunda (duvar, cam vb.)
4. İşletme Gürültüsüne Maruz Kalan Alıcının Gürültü Kaynağına Bakan Cephedeki Kalma Seviyesindeki Artış (Gürültü Kaynağını gören alıcı cephesindeki alıcının daha uzun kalması) durumunda testler tekrarlanır.
|
İzleme ve Ölçme Tablosu
|
Periyot
|
Yasal Dayanak
|
Metod ve Standartlar
|
|
İç Ortam Gürültü Ölçümü
|
Yılda Bir
|
Gürültü Yönetmeliği
|
El Tipi Ses Seviyesi Ölçme Cihazı İle Gürültü Ölçümü TS 2607 ISO1999:1990
|
|
Dozimetrik Gürültü Ölçümü
|
Yılda Bir
|
Gürültü Yönetmeliği
|
Gürültü Kaydediciler ile kişisel gürültü maruziyetinin ölçülmesi TS ISO 9612
|
|
Gürültü Haritası
|
-
|
Gürültü Yönetmeliği
|
Gürültü Haritası Programı
|
|
Ölçüm noktaları
|
-
|
-
|
Yerleşim Planı Üzerinde Gösterimi
|
Gürültü Ölçüm Cihazı
Gürültü ölçümlerinde kullanılan başlıca sistemler ses ölçerler sonometre olarak adlandırılırken, sürekli ölçüm/izleme sistemleri dozimetreler olarak adlandırılmaktadır. Çevresel gürültü ölçümlerinde ses ölçerler kullanılmaktadır. Çevresel gürültü ölçümlerinde genel olarak kullanılan 4 tip ses basıç ölçeri mevcuttur;
Tip 0: Sadece laboratuvarlarda olup doğrulama amaçlı ölçümlerde kullanılır.
Tip 1: Yaygın olarak kullanılmakta olup, frekans analizi yapabilme ve çok düşük seviyedeki ses basınç seviyelerini ölçebilme özellikleri sayesinde değerlendirilen gürültü hakkında daha keskin bilgiler ve sonuçlar verebilmektedir. Duyarlılığı +/-1 dB aralığında olup genelde laboratuvar ölçümlerinde tercih edilmektedir.
Tip 2: Çevresel gürültü ölçümlerinden yaygın olarak kullanılan ekipmandır. Duyarlılığı +/- 2 dB olup saha çalışmalarında genellikle tercih edilen tiptir. Frekans analizi yapabilme özelliği taşımaması ve iç gürültü seviyesinin birçok alandaki mevcut arka plan gürültü seviyesinden daha yüksek olması en büyük dezavantajlarını oluşturmaktadır.
Tip 3: Teknolojinin gereksinimlerini karşılayamadığından tercih edilmemektedir.
Çevresel gürültünün değerlendirilmesinde kullanılan ekipmanlar tip 1 ve tip 2, uluslararası standartlarda (IEC 61672 serisi) Sınıf 1 ve Sınıf 2 olarak yeniden adlandırılmıştır.
Gürültüyü Azaltmak İçin Alınabilecek Önlemler
1. İş yeri kuruluş planlarında üretim prosesine göre makine ve tezgah yerleşiminin düzenlemesi,
2. Makine ve tezgah seçiminde daima daha az gürültü yayacak son teknolojik ürünlerin seçimine önem vermek,
3. Çok gürültü çıkaran makine ve tezgahların çalışma ortamından ayrı yalıtılmış bölümlere alınması,
4. Çalışma alanındaki taban döşemesinin sesi emecek malzemeden yapılması,
5. Makine ve tezgahların bakımlarının düzenli aralıklarda yapılarak çıkardıkları gürültü düzeyinin azaltılması,
6. Sesin havada yayılmasını önlemek için İş yerinde olanaklar ölçüsünde ses emici malzemeler kullanılması,
7. Titreşen parçaların dış yüzey alanlarının azaltılması,
8. Titreşen cisimlerin yanında geniş yüzeylerden kaçınmak (geniş yüzeyler rezonansa geçerek orijinal kaynaktan daha çok gürültü oluştururlar),
9. Gürültü çıkaran işlemi daha az gürültülü işlemle değiştirmek
10. Gürültü kaynağı ve ona maruz kalan kişi arasındaki uzaklığı artırmalı
11. Sesin duvar, tavan ve taban gibi geçebileceği ve yansıyabileceği yerleri ses emici malzeme ile kaplamak veya böyle malzemelerle yapmak.
ORTAM ÖLÇÜMLERİNİZİ AKRETİDE VE GÜVENİLİR FİRMALARA YAPTIRMAYI TERCİH ETMELİSİNİZ !!!
